Δείγμα… από ατομική συνέντευξη μαθητών:

Αξιολογική διάσταση των σχέσεων δασκάλων και μαθητών στον παιδαγωγικό βιόκοσμο.

Εισαγωγή:Τα δεδομένα που παρουσιάζονται στη συνέχεια αφορούν μέρος συγκριτικής εμπειρικής έρευνας, που έγινε το 1988 σε δείγμα Ελλήνων εφήβων της Γερμανίας και της Ελλάδας.
Σκοπός της έρευνας ήταν να διαφανούν οι ομοιότητες ή οι διαφορές όσον αφορά τον πυρήνα των αξιών, στάσεων, συμπεριφορών κτλ. που αποδέχονται οι Έλληνες έφηβοι της Γερμανίας, οι οποίοι φοιτούν στη Δευτεροβάθμια Ελληνική Εκπαίδευση, σε σύγκριση με αντίστοιχο δείγμα εφήβων της Ελλάδας.
Πηγή: Γουδήρας, Δ. Β (1996). «Αξιολογική Διάσταση των Σχέσεων Δασκάλων και Μαθητών στον Παιδαγωγικό Βιόκοσμο», Νέα Παιδεία, Τεύχος 78, σσ. 129-149

Συμπεριφορά δασκάλων. Αποσπάσματα των συνεντεύξεων

Σημείωση: Τα αποσπάσματα καταχωρούνται χωρίς καμία γλωσσική ή φραστική αλλαγή ή διόρθωση.

Παιδαγωγικό στυλ:

Όσον αφορά το παιδαγωγικό στυλ των εκπαιδευτικών, οι μαθητές επιζητούν καταρχήν φιλικές σχέσεις με τους καθηγητές τους και η αντιμετώπιση των προβλημάτων να επιδιώκεται με πνεύμα συνεργασίας και διαλόγου.
Ειρήνη (17χρονη), επαρχία, Stuttgart: «Τι θα άλλαζα; Ο καθηγητής να προσπαθεί να είναι απέναντι στους μαθητές φίλος. Ιδίως όταν μπαίνει ο καθηγητής μέσα στην τάξη, ο μαθητής να μη φοβάται, δηλ. κι αν πει κάτι λάθος, ο καθηγητής να μην τον προσβαίλνει αμέσως, γιατί μαθητές είμαστε, πάμε σχολείο, θα κάνουμε και λάθη».
Καίτη (17χρονη), επαρχία, Χαλκιδική: «Εκείνο που δε μ’ αρέσει στο σχολείο, στο δικό μου συγκεκριμένα είναι το φέρσιμο των καθηγητών. Όχι, όλων. Ε, περισσότερο αυτών που προσπαθούν με κάποια ειρωνεία να επιβάλλονται στα παιδιά και δε μιλούν ανοιχτά. Είναι προκατειλημμένοι από άλλα σχολεία που έχουν διδάξει. Μας συγκρίνουν μ’ αυτούς και αυτό είναι κάτι που δε μ’ αρέσει καθόλου...».

Αυταρχισμός:

Παρόλο που αυταρχισμός στην εκπαίδευση θεωρείται μορφή συμπεριφοράς που φθίνει, ιδιαίτερα μετά την εκπαιδευτική έκρηξη, εντούτοις είναι αυτός ακόμη έντονα υπαρκτός σε πολλά σχολεία. Οι μαθητές τον συνδέουν άμεσα με το ρόλο του δασκάλου και τον θεωρούν είτε εκδήλωση της ατομικής συμπεριφοράς και απόρροια της θέσης του εκπαιδευτικού, είτε εκδήλωση της συλλογικής συμπεριφοράς, όπως π,χ. του Συλλόγου των Καθηγητών, της Διεύθυνσης του σχολείου κ.ο.κ.
Σοφία (18χρονη), πόλη, Esslingen: «Σχετικά με τους καθηγητές η συμπεριφορά τους θα έπρεπε λίγο να αλλάξει, γιατί έχουν τιμωρηθεί πάρα πολλά παιδιά από το λύκειο με αποβολές, ενώ Οα μπορούσαν να ξεπεράσουν αυτό το πρόβλημα με κάτι διαφορετικό και όχι με αποβολή. Είναι πολύ αυστηρό το σχολείο μας σε σχέση με άλλα σχολεία και η βαθμολογία είναι χαμηλή».
-Στα άλλα σχολεία που έχεις φοιτήσει;
«Με τη βαθμολογία όχι, αλλά σαν ξένοι που ήμασταν, μας ξεχώριζαν οι Γερμανοί, μόνον αυτό».
Χρίστος (17χρονος), πόλη, Βέροια: «Να πούμε ότι μπαίνει ο Δάσκαλος τις περισσότερες φορές μέσα στην τάξη, αν γίνεται κάποια φασαρία, βγάζει μια λέξη «σκασμός» ή «σκάστε». Αυτό σίγουρα τα παιδιά τα κομπλάρει, τα σοκάρει. Κι αυτά βλέπουν το δάσκαλο από κει και πέρα, ειδικότερα όταν είναι στο δημοτικό, τα παιδιά σοκάρονται. βλέπουν τους δασκάλους ή τις νηπιαγωγούς με διαφορετικό μάτι, σα μπαμπούλες».

Μεροληψία/Αδικία:

Η μεροληψία μπορεί να εκτείνεται από τις πιο συνηθισμένες περιπτώσεις άνισης αξιολόγησης ως την ιδεολογική τοποθέτηση των μαθητών και των μελών της οικογένειας τους. Πιο συχνά εκφράζουν οι μαθητές παράπονα και πικρία για την άδικη συμπεριφορά των καθηγητών, όταν έπεσαν σε σφάλματα και τους επιβλήθηκαν δυσανάλογες ποινές. Κάθε μαθητής, που ρωτήθηκε, είχε να αναφέρει τουλάχιστο μια περίπτωση αδικίας ή μεροληψίας σε βάρος του κατά τη διάρκεια της σχολικής φοίτησης. Οι μαθητές δεν αμφισβητούν συνήθως με τη στάση τους την αναγκαιότητα της επιβολής κάποιας ποινής, αλλά αντίθετα παραπονούνται ότι η ποινή, που τους επιβλήθηκε, ήταν υπερβολική ή δυσανάλογη προς το παράπτωμα. Οπωσδήποτε η έλλειψη σαφώς καθορισμένων κριτηρίων κατά την επιβολή πειθαρχικών κυρώσεων στο σχολείο συνιστά ένα σημαντικό πρόβλημα αγωγής στην ελληνική εκπαίδευση.
Δημήτρης (17χρονος), επαρχία, Biettigheim: «Πιστεύω πως σε κάθε μαθητή υπάρχουν περιπτώσεις που αδικεί ο καθηγητής το μαθητή άθελα ή θεληματικά».
— Έτυχε και σε σένα κάποια φορά;
«Περίπτωση υπήρξε παλιά στο γυμνάσιο. Είχαμε έναν καθηγητή, ο οποίος ήτανε, πίστευε σε άλλη ιδεολογία, σε μια άλλη παράταξη και γνώρισε τους γονείς μου και κατάλαβε πως αυτοί πίστευαν κάπου αλλού. Έτσι στο σχολείο μεροληπτούσε...».
Γρηγορία (Ι8χρονη), επαρχία, Χαλκιδική: «Στη δεύτερη τάξη ήρθαν πολύ αντίστροφα τα πράγματα. Υπήρχε κάποιος καθηγητής, ο οποίος με είχε επηρεάσει πολύ ψυχολογικά... πάνω σ’ ό,τι είχε παρασυρθεί αυτός από τις παρέες που έκανα, άσχετα αν εγώ είχα απόδοση στο μάθημα... αυτός με έβλεπε με άλλο μάτι»
Καίτη (17χρονη), επαρχία, Χαλκιδική: «Ναι, υπάρχει κι αυτό, να μ’ αδικούν. Και φυσικά δεν μπορώ να βρω κι εγώ το δίκαιό μου, γιατί άμα τα βάζεις με κάποιον καθηγητή, σίγουρα δε θα βρεις το δίκιο σου».

Μέθοδος διδασκαλίας:

Οι μαθητές συνδέουν τη μέθοδο διδασκαλίας με τη συμπεριφορά των εκπαιδευτικών. Η κατανόηση της διδασκόμενης ύλης ή η αποστήθισή της εξαρτώνται από το χαρακτήρα του εκπαιδευτικού και τη συναίσθηση του ρόλου του. Αυταρχισμός ή αντίθετα κομφορμισμός που φθάνει μέχρι την τυφλή προσαρμογή στις κείμενες διατάξεις και οδηγίες συνδέονται άμεσα με τις ακολουθούμενες μεθόδους διδασκαλίας.
Σεβαστή (19χρονη), πόλη, Ludwigsburg: «Πιστεύω ότι οι καθηγητές θα μπορούσαν να ήταν λίγο..., μερικοί μας καταλάβαιναν, μερικοί δε μας καταλάβαιναν και απαιτούσαν πάρα πολλά για μας στη Γερμανία που είχαμε το πρόβλημα με τη γλώσσα. Και όσοι δεν είχαμε πάει στο γυμνάσιο, δεν είχαμε κάνει όλη την ύλη που χρειαζόμασταν με το λύκειο και δεν το καταλάβαιναν τόσο».
Θέμης (17χρονος), πόλη, Θεσ/νίκη: «Ειδικά στο ελληνικό σχολείο θα ήθελα να αλλάξω όλο το σύστημα, γιατί κυρίως αυτό που λένε με την απομνημόνευση διαφόρων μαθημάτων δεν το νομίζω καθόλου σωστό. Γιατί δε σε μαθαίνει αυτό το σύστημα να σκέφτεσαι σαν ολοκληρωμένο άτομο, αλλά περισσότερο να μπορείς να αποστηθίζεις κάποια πράγματα. Κι αυτό σημαίνει ότι έχεις κάποιες γνώσεις κι από κει και πέρα γίνεται και η αξιολόγηση, δηλ. ανάλογα με την αποστήθιση που κάνεις».